Trzy dekady. Literacki Kraków

Kiedy pada hasło: trzeba wydawać gazetę, bo środowisko, bo zew chwili, bo pisać należy, drukować, reinterpretować, kolegom pokazać, że nie jesteśmy gorsi, czujesz w sobie głos powołania. Faktycznie trzeba, należy, koniecznie. Zbiera się więc grupa inicjatywna, która radzi.
MARTA WYKA, Felieton o zakładaniu pisma („Dekada Literacka” 1990, nr 1, s. 8)

Pierwszy zeszyt „Dekady” został opublikowany w sobotę 1 grudnia 1990 roku. Przez trzydzieści lat istnienia – w zmiennym rytmie (od tygodnika po dwumiesięcznik) – wydaliśmy niemal 300 numerów.

Zapraszamy nasze Czytelniczki i Czytelników do lektury archiwalnych zeszytów „Dekady”, ale i przygotowanej przez nas ankiety poświęconej krakowskiemu środowisku kulturalno-literackiemu w ostatnich trzech dekadach, a składającej się z trzech części: instytucje kultury, wydawnictwa, czasopisma.

Zachęcamy zatem do uważnego śledzenia naszego jubileuszowego przedsięwzięcia (inforamcje o kolejnych tekstach odnaleźć można także na naszym Facebooku i Instagramie)!

Redakcja

Ankietę poświęconą krakowskim instytucjom kultury otwiera wprowadzenie Marcina Wilka.

Dla Krakowa – miasta o wielowiekowym dziedzictwie – ledwie trzydzieści lat wydaje się mgnieniem oka. Ale nawet gdyby patrzeć z takiej perspektywy, trudno nie zwrócić uwagi na przemiany, jakie dokonały się w mieście, zwłaszcza na polu kultury. Teraz, korzystając z okazji, jaką stwarza jubileusz „Dekady”, może warto się zastanowić nie tylko nad bilansem minionych lat, ale również nad przyszłością. | CZYTAJ CAŁY TEKST

Zachęcamy do lektury całego tekstu, a także odpowiedzi na postawione przez Marcina Wilka pytania:

1.
Jak z perspektywy prowadzonej przez Pana/Panią instytucji ocenia Pan/Pani przemiany ostatnich trzech dekad na polu literatury?

2.
Co dzisiaj stanowi największe wyzwanie dla literackiego Krakowa?

3.
Jaką rolę będzie odgrywać i jakie miejsce zajmie na mapie kulturalnej kraju i świata w roku 2050 Kraków?

Zachęcamy do lektury odpowiedzi: Olgi Brzezińskiej (Fundacja Miasto Literatury), Michała Rusinka (Fundacja Wisławy Szymborskiej), a także Teresy Walas oraz Michała Zabłockiego (Stowarzyszenie Pisarzy Polskich | Oddział Kraków).

W tej części sytuujemy także szkic Jerzego Illga Krakowskie Spotkania Poetów (z pamięci współsprawcy).

O trzy dekady krakowskich wydawnictw literackich pyta Anna Marchewka:

1.
W ostatnich trzech dekadach polski potransformacyjny rynek książki doświadczył wielu zmian. Które z nich uznają Państwo za najistotniejsze?

2.
Czy można mówić o specyfice krakowskiego rynku książki? Czy wyróżnia się na tle ogólnopolskiego? Czy działalność wydawnicza w tym mieście daje szczególne możliwości / natrafia na przeszkody?

3.
Przetrwać to za mało. Jakie strategie stosujecie Państwo / polecacie, by nie tylko utrzymać się, nie tylko przetrwać, ale i wpływać na rynek książki, może nawet zmieniać jego reguły gry?

4.
Wydawnictwo to nie tylko przedsiębiorstwo, to również instytucja kulturotwórcza. Czym jest dla Państwa misyjna część działalności wydawniczej?

5.
Pierwsza połowa lat 90. to czas swobody, czy nawet rozpasania wydawnictw, czasopism, rynku wydawniczego i obiegu literackiego. Rok 1996 – za Przemysławem Czaplińskim – uznawany jest za rok przełomu, za rok, w którym nastąpił powrót centrali. Dekadę później, czyli w czasach powstania wydawnictwa Karakter, zaczęto odnotowywać tendencje odwrotu od centrali (z dużymi sukcesami). W jakim miejscu jesteśmy na początku lat 20. XXI wieku?

Zachęcamy do lektury odpowiedzi: Moniki Bartys (Wydawnictwo Znak), PIOtra Kalińskiego (Wydawnictwo LOKATOR), Andrzeja Nowakowskiego (TAiWPN UNIVERSITAS), Waldemara Popka, Jolanty Korkuć (Wydawnictwo Literackie), Małgorzaty Szczurek (Wydawnictwo Karakter).

O trzy dekady krakowskich czasopism kulturalno-literackich pyta Tomasz Charnas:

ANKIETA O CZASOPISMACH LITERACKO-KULTURALNYCH Z KRAKOWA
historia – stan obecny – wyzwania stojące przed redakcjami i wydawcami

1.
Sytuację rynkową, instytucjonalną i finansową periodyków w ostatnich ponad 30 latach cechuje stan permanentnej niepewności i zmiany. Dzieje ich recepcji to równie często „falowanie i spadanie”. Jak widzi Pan/Pani miejsce współtworzonego przez siebie tytułu na tle losów czasopism kulturalno-literackich w Polsce po 1989 roku oraz historii środowisk twórczych Krakowa?

2.
Redakcje mediów literackich wielokrotnie formułowały postulaty, zgodnie z którymi w polu kultury należałoby być: odkrywcami, inspiratorami, laboratoriami kultury współczesnej, promotorami (dziś częściej: wpływowiczami), platformami służącymi różnorodnym autorkom i autorom, strażnikami kanonu czy dobrych wzorów… W czym przede wszystkim upatruje Pan/Pani roli redagowanego przez siebie (nadal lub niegdyś) czasopisma? Czy te funkcje wyraźnie Pana/Pani zdaniem ewoluowały w ostatnich dekadach?

3.
Redakcje czasopism i ich wydawcy to środowiska uchodzące za niszowe, ale zdecydowanie kulturotwórcze w polu polskiej literatury i kultury ostatnich dziesięcioleci. Które strategie działania, rozwoju i komunikacji z publicznością oraz z jakim skutkiem przetestowaliście Państwo – zespołowo – na trudnym, w niejasnych trybach ewoluującym rynku czasopism?

4.
Wiele zespołów redakcyjno-wydawniczych nieustannie pracuje nad archiwizacją dawnych wydań czasopism w sieci albo ich cyfrową rewitalizacją – żeby zasoby kultury literackiej ciągle żyły i pozostawały szeroko dostępne przez lata. Jedno z wyzwań „na teraz” to z pewnością zadbanie o przyszłość krakowskich periodyków i nieregularników oraz o społeczność budowaną wokół nich – zarówno w sferze multimedialnej (wychodzenie poza tradycyjny podział papier – online, własne serwisy oraz tematycznie lub personalnie powiązane kanały w mediach społecznościowych, content wideo i podcasty z otwartym dostępem, bartery, gościnne występy w radiu czy telewizji), jak i animatorskiej (eventy cykliczne i spontaniczne, konkursy, festiwale, własna nagroda literacka albo seria wydawnicza, programy twórcze, projekty artystyczne, patronaty i udział w przedsięwzięciach zaprzyjaźnionych środowisk). Jaki profil i zakres aktywności na najbliższą dekadę klaruje się w Pana/Pani dalekosiężnych planach na wielowymiarową obecność tytułu?

Zachęcamy do lektury odpowiedzi: Jana Bińczyckiego („Ha!art”), Jerzego Franczaka („Nowy Wiek”), Anny Gregorczyk („Fragile”), Romana Honeta („Studium”), Jerzego Illga („NaGłos”), Zuzanny Sali („Kontent”), Renaty Serednickiej i Urszuli Pieczek („Radar”), Olgi Szmidt i Mateusza Witkowskiego (Popmoderna), Macieja Urbanowskiego („Arcana”), Marty Wyki („Dekada”).